Thế nào là bị cáo, bị can và sự khác nhau giữa họ?

Tôi thấy trên tivi hay có thông tin về bị cáo bị xét xử về các tội và bị can bị truy tố, bị can bị tạm giam. Xin cho biết thế bào là bị cáo, bị can và sự khác nhau giữa họ? Trong trường hợp nào thì bị can, bị cáo bị tạm giam?

Trả lời:

Theo quy định tại Điều 60 Bộ luật Tố tụng hình sự hợp nhất (số: 05/VBHN-VPQH ngày 03/12/2021) thì “Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự. Quyền và nghĩa vụ của bị can là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật này”.

Điều 61 Bộ luật Tố tụng hình sự hợp nhất quy định: “Bị cáo là người hoặc pháp nhân đã bị Tòa án quyết định đưa ra xét xử. Quyền và nghĩa vụ của bị cáo là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật này”.

Như vậy, sự khác nhau của bị can, bị cáo với tư cách người tham gia tố tụng là bị can là người bị khởi tố khi Cơ quan tiến hành tố tụng xác định có dấu hiệu tội phạm theo các căn cứ tại Điều 143 Bộ luật Tố tụng hình sự hợp nhất còn bị cáo là người bị Tòa án quyết định đưa ra xét xử.

Điều 119 Bộ luật Tố tụng hình sự hợp nhất có quy định biện pháp tạm giam được thực hiện “đối với bị can, bị cáo về tội đặc biệt nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng” hoặc “Tạm giam có thể áp dụng đối với bị can, bị cáo về tội nghiêm trọng, tội ít nghiêm trọng mà Bộ luật Hình sự quy định hình phạt tù trên 02 năm khi có căn cứ xác định người đó thuộc một trong các trường hợp: a) Đã bị áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhưng vi phạm; b) Không có nơi cư trú rõ ràng hoặc không xác định được lý lịch của bị can; c) Bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã hoặc có dấu hiệu bỏ trốn; d) Tiếp tục phạm tội hoặc có dấu hiệu tiếp tục phạm tội; đ) Có hành vi mua chuộc, cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật; tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu, đồ vật của vụ án, tẩu tán tài sản liên quan đến vụ án; đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, bị hại, người tố giác tội phạm và người thân thích của những người này”.

Luật sư Cao Xuân Vượng